Αγαύη (agave)
Τα φύλλα της είναι σκληρά, μεγάλα, πολυετή και αγκαθωτά. Τα περισσότερα είδη είναι μονοκαρπικά, ανθίζουν δηλαδή και καρποφορούν μόνο μια φορά κατά τη διάρκεια της ζωής τους και πεθαίνουν μετά την καρποφορία τους.
Πολλές φορές ο βλαστός της φτάνει ακόμη και τα 15 μέτρα σε ύψος. Η ζωή των μονοκαρπικών ειδών μπορεί να παραταθεί αν με οποιοδήποτε τρόπο ανασταλεί η ανθοφορία και η καρποφορία τους.
Το γένος της αγαύης αριθμεί περισσότερα από 300 είδη τα οποία είναι ιθαγενή των άγονων περιοχών του Μεξικού, των ΗΠΑ και των Αντιλλών. Πολλά από τα είδη της έχουν εγκλιματιστεί σε πολλές περιοχές της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής, όπου καλλιεργούνται κυρίως ως καλλωπιστικά φυτά σε γλάστρες, κήπους και πάρκα. Το κλίμα της Ευρώπης και ειδικά των παραμεσόγειων περιοχών αποδείχτηκε πολύ ευνοϊκό για τον «αθάνατο» (είδος αγαύης), που όχι μόνο εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα, αλλά ζει και περισσότερο χρόνο από όσο ζούσε στην πατρίδα του. Έτσι, ενώ στο Μεξικό ανθίζει, καρποφορεί και πεθαίνει στο δέκατο χρόνο της ηλικίας του, στις δικές μας περιοχές ζει από 20 μέχρι 100 χρόνια
Στον παραγωγικό τομέα δίνουν υψηλής ποιότητας κλωστικές ίνες για την κατασκευή σχοινιών και βουρτσών. Κάποια άλλα είδη χρησιμοποιούνται για την παρασκευή αλκοολούχων ποτών. Ο ανθοφόρος βλαστός χρησιμοποιείται μετά την ξήρανσή του ως υποκατάστατο του φελλού.
Στην Ελλάδας είναι διαδεδομένη η Αμερικάνικη Αγαύη (Αθάνατος) Το όνομα αυτό το οφείλει στη μακροζωία του και στον περίεργο βιολογικό κύκλο του. Ο αθάνατος για πολλά χρόνια ζει χωρίς να ανθίζει. Βγάζει στην αρχή μακριά παχιά φύλλα από το έδαφος, που σχηματίζουν ρόδακα. Κατόπι από το κέντρο βγαίνει ένας χοντρός βλαστός, που ψηλώνει σε πολύ γρήγορο διάστημα σε πέντε ή και δέκα μέτρα. Τότε σε αρκετό ύψος από τη βάση βγαίνουν τα κλαδιά, που έχουν τα άνθη και σχηματίζουν κάτι σαν πολυέλαιο. Μετά από την άνθιση και την καρποφορία, ολόκληρος ο βλαστός πεθαίνει, αλλά το φυτό διατηρείται στη ζωή, γιατί πολλαπλασιάζεται με υπόγειες παραφυάδες. Το φυτό αυτό ανθίζει μία φορά στη ζωή του. Όλα τα μέρη του φυτού μπορούν να χρησιμοποιηθούν φρέσκα ή αποξηραμένα για θεραπευτικούς λόγους. Οι μίσχοι εμφανίζονται το καλοκαίρι πριν την τελική άνθιση. Ψημένοι έχουν γλυκιά γεύση. Τα φύλλα μαζεύονται χειμώνα και άνοιξη όταν είναι γεμάτα χυμούς για φάγωμα. Τα φύλλα ορισμένων ειδών (Agave rigida var. sisalana, sisl hemp., Agave decipiens, False Sisal Hemp. Agave Americana) παράγουν ίνες. Από τον σπόρο φτιάχνεται αλεύρι που χρησιμοποιείται για να δένει τις σούπες ή για ψωμί. Το απόσταγμα των φύλλων και ιδιαίτερα της ρίζας (με σιγανό βράσιμο) περιέχει σαπωνίνη και χρησιμοποιείται για την παρασκευή σαπουνιών
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις: Δρα ως αντισηπτικό, εφιδρωτικό, διουρητικό, καθαρτικό, παυσίπονο (σε οδοντικούς πόνους). Ο χυμός είναι αντισηπτικός, εφιδρωτικός, διουρητικός και ήπια καθαρτικός. Έχει απολυμαντικές ιδιότητες και μπορεί να ληφθεί εσωτερικά για να ελέγξει την αύξηση των σηπτικών βακτηριδίων στο στομάχι και το έντερο. Τα φύλλα, χάρη στην αντιφλεγμονώδη και καταπραϋντική δράση τους, πολτοποιημένα δίνουν μια θαυμάσια αλοιφή για οξείς ρευματισμούς, ρευματοαρθρίτιδες, οσφυαλγία, πόνους αρθρώσεων, κρυολογήματα και τον έρπη. Η ίδια αυτή αλοιφή σε συνδυασμό με το σινάπι βοηθά ως κατάπλασμα σε περιπτώσεις πνευμονίας. Τότε ο πυρετός πέφτει, γίνεται άφθονη απόχρεμψη και τα πνευμονικά συμπτώματα σταματούν. Χρησιμοποιείται, σε χρόνιες παθήσεις του ήπατος, ίκτερο και καθαρισμό των εντέρων.
Η ρίζα είναι διουρητική και εφιδρωτική. Την είχαν χρησιμοποιήσει στη θεραπεία σύφιλης και γονόρροιας. Το κόμμι που περιέχει η ρίζα και τα φύλλα δρα εναντίον του πονόδοντου.
Το νερό μέσα στο οποίο έχουν βραχεί οι ίνες για μία μέρα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως απολυμαντικό δέρματος κεφαλής και τονωτικό των μαλλιών σε περιπτώσεις τριχόπτωσης.
Έχει εντομοκτόνες και εντομοαπωθητικές ιδιότητες.
Παρασκευή και δοσολογία: Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Βάζουμε 2 γραμμάρια λεπτά κομμένα φύλλα σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και το σκεπάζουμε για 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε ή το χρησιμοποιούμε για το πλύσιμο του κεφαλιού ως απολυμαντικό και τόνωση των μαλλιών που πέφτουν.
Προφυλάξεις: Ο χυμός από διάφορες ποικιλίες του φυτού, μπορεί να προκαλέσει δερματίτιδα εξ επαφής. Αυτή εκφράζεται με κοκκίνισμα της περιοχής και τη δημιουργία φυσαλίδων στο δέρμα που κρατούν μία με δύο εβδομάδες.
Βιβλιογραφία
- Εγκυκλοπαίδεια Δομή, τόμος 1, σελ.99, εκδ. 2002-2004
- https://www.alekati.gr